STEAMPUNK

Ψάχνοντας για το τελευταίο μου κόλλημα με τον ρετροφουτουρισμό (σχετικό άρθρο έχω γράψει εδώ), βρήκα ένα συγγενές καλλιτεχνικό ρεύμα που ονομάζεται steampunk. Δεν υπάρχει ελληνική μετάφραση του όρου, η λέξη ατμοπάνκ που συνάντησα στη ελληνική βικιπαίδια είναι μάλλον ατυχής.

Η διαφορά με τον ρετροφουτουρισμό είναι ότι σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για ένα ζωντανό, σύγχρονο ρεύμα το οποίο μιμείται την αισθητική του παρελθόντος. Οι τεχνολογικές αναφορές είναι κυρίως στην εποχή του ατμού (δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα) αλλά μέσα από το πρίσμα της επιστημονικής φαντασίας, δηλαδή φουτουριστικά τεχνολογικά επιτεύγματα που δεν υπήρχαν εκείνη την εποχή. Ένα απλό παράδειγμα είναι ένα ατμοκίνητο ρομπότ. Αισθητικά παραπέμπει άμεσα στην βικτοριανή εποχή, και συχνά συναντάται με τον όρο Neo-Victoriania.

Στην ουσία πρόκειται για έναν καλλιτεχνικό αναχρονισμό. Μέλλον και παρελθόν συμπλέκονται, δημιουργώντας μια αναχρονιστική εικόνα.

Το ρεύμα αυτό παρουσιάζεται στην λογοτεχνία, ως υποείδος της επιστημονικής φαντασίας με καταβολές στο cyberpunk. Στην πραγματικότητα, εκτός από το δεύτερο συνθετικό στο όνομα του, ελάχιστες ομοιότητες έχει με το cyberpunk. Προέρχεται από το υποείδος της «Εναλλακτικής Ιστορίας», ένα υποείδος στο οποίο οι συγγραφείς αλλάζουν ένα σημαντικό στοιχείο της πραγματικής ιστορίας της ανθρωπότητας και δημιουργούν κόσμους όπως θα ήταν με βάση αυτή την αλλαγή. Κορυφαίο έργο «Εναλλακτικής Ιστορίας» είναι «Ο άνθρωπος στο απόρθητο κάστρο» του Philip K. Dick στο οποίο οι Γερμανοί έχουν νικήσει στον Β Παγκόσμιο πόλεμο. Σε αρκετές περιπτώσεις στο steampunk βρίσκουμε και αναφορές στην «Ηρωική φαντασία», ακόμη και στην «Space opera».

Βρήκα πολλούς συγγραφείς που ειδικεύονται σε αυτό το είδος, αλλά προσωπικά έχω διαβάσει μόνο το μυθιστόρημα «Φονικές μηχανές» του Philip Reeve, που δεν θα το σύστηνα ως αξιόλογο.

Εκεί που έχει μεγάλη παρουσία είναι στις παραστατικές τέχνες.

Στην ζωγραφική

Από εδώ

Από εδώ

Στην ‘γλυπτική’, υπάρχουν πληθώρα καλλιτεχνών που κατασκευάζουν «μηχανές» με steampunk αισθητική και αναφορές, ή ακόμη και ολόκληρες συνθέσεις

Από εδώ

Στο ντιζαιν χρηστικών αντικειμένων επίσης υπάρχει εντυπωσιακή παραγωγή, σε υπολογιστές

Μοτοσικλέτες

Καφετιέρες

Ακόμη και iPod

Στον κινηματογράφο, υπάρχουν αρκετές ταινίες με streempunk θέμα και αισθητική, ενδεικτικά

Το Sky Captain and the World of Tomorrow

Το Wild Wild West

Το The League of Extraordinary Gentlemen

Σχεδόν όλες οι ταινίες αυτές προέρχονται είτε άμεσα από κόμικς (αποτελούν δηλαδή μεταφορά στον οθόνη κάποιου γνωστού κόμικς) είτε δανείζονται από αυτά στοιχεία αισθητικής, καθώς τα κόμικς είναι το κατεξοχήν μέσο έκφρασης του steampunk. Μερικές περιπτώσεις τέτοιων κόμικς είναι το ομώνυμο

Αλλά και το έπος των μεταβαρόνων του Alejandro Jodorowsky που δημοσιεύτηκε και στο περιοδικό 9 της ελευθεροτυπίας έχει αναφορές στο steampunk.

Τέλος στα videogames παρουσιάζονται συχνά στοιχεία αισθητικής, αλλά και θέματα από την steampunk κουλτούρα. Το ιστορικό Myst, το πρώτο adventure που θυμάμαι να έπαιξα στα μέσα της δεκαετίας του 90, είναι στηριγμένο πάνω σε αυτή

Δεν ξέρω τα είναι αυτό που κάνει το steampunk τόσο γοητευτικό για κάποιους ανθρώπους, ενώ δεν λέει τίποτα σε άλλους. Προσωπικά για μένα, έχω την εντύπωση ότι «δουλεύει» επειδή παραπέμπει σε παιδικά μου διαβάσματα (Ιούλιο Βερν κτλ) και δίνει μορφή σε συγκεχυμένες εικόνες που δημιουργούσα τότε στο μυαλό μου. Υπάρχουν πάντως πολλοί άνθρωποι αφιερωμένοι σε αυτό το αισθητικό ρεύμα, πρόσφατα έγινε μάλιστα στην Νέα Υόρκη η πρώτη έκθεση steampunk

Πηγές

Αν ενδιαφέρεστε για περισσότερα μια καλή αρχή είναι το brassgoggles

Στο dark roasted blend θα βρείτε δυο πολύ καλές συλλογές

darkroastedblend1 και

darkroastedblend2